Teamrollen

De teamrollen
Teamrollen worden vaak gebruikt om de karaktereigenschappen van een persoon aan te duiden. Elk persoon kan meerdere rollen hebben, afhankelijk waar hij/zij zich prettig bij voelt. Door elkaars teamrollen te kennen gaan teams beter functioneren. Elkaars eigenschappen kunnen worden gebruikt ten behoefte van de optimale Teamcirkel.

Elkaar aanvullen
Sommigen kunnen goed organiseren, anderen zijn zeer zorgzaam en weer anderen monitoren zo goed dat het proces er beter van wordt. Deze eigenschappen zijn eigenlijk kwaliteiten van een ieder. Deze kwaliteiten kunnen gebruikt worden om samen een goed functionerend team te vormen. Teamleden vullen elkaar hierdoor aan.

Negen Teamrollen
Meredith Belbin heeft onderzocht dat er negen verschillende teamrollen zijn:

Welke teamrol je hebt kan je vragen aan je teamleden. Met de omschrijvingen kom je over het algemeen een heel eind. Wil je het nog gemakkelijker maakt dan een snelle teamrollentest. Vraag je teamleden ook de test te doen. Misschien zie je nu waarom twee teamleden die heel verschillende rollen hebben elkaar altijd in de haren zitten. Je kunt er ook achter komen dat jullie bepaalde rollen missen in jullie team. Heb je dit allemaal gedaan, dan kan je daarna nieuwe afspraken maken zodat iedereen optimaal zijn teamrollen in kan zetten.

Elke teamrol levert van nature bepaalde bijdragen aan een team, heeft kenmerkende behoeftes in de samenwerking, moet proberen bepaalde valkuilen te vermijden en kan spanning hebben met andere Teamrollen.

Doen, denken, voelen of willen, actief of reactief
Als je je er een beetje in verdiept, ga je de rollen herkennen in het gedrag van je teamleden: wat ze doen en wat ze zeggen. Daarbij helpen twee indelingen:
De vier hoofdvoorkeuren: doen, denken, voelen, willen
Actief of reactief gedragen: komen ze meestal zelf met een idee of voorstel of reageren ze vaker op de inbreng van anderen.
Die indeling geeft je al een beter idee van wat je van iemand met die voorkeursrollen kan verwachten.
  • Plant: actieve denker, ideeën komen van hemzelf
  • Monitor: reactieve denker, ideeën komen vaak door een ander
  • Bedrijfsman: actieve doener, hij gaat vaak op discipline aan de slag
  • Brononderzoeker: reactieve doener, hij gaat vaak pas op aangeven van een ander aan de slag
  • Zorgdrager: actieve voeler, hij voelt vaak automatisch de behoefte van een ander aan
  • Groepswerker: reactieve voeler, hij voelt pas als hij op het goede spoor is gezet
  • Vormer: actieve willer, gaat vanzelf aan de slag om iets vorm te geven
  • Voorzitter: reactieve willer, gaat aan de slag om iets vorm te geven als hij daartoe aangezet wordt. 
  • De Specialist is niet in te delen omdat het niet zo’n teamspeler is.
Profiteer van verschillen
Besef dat alle rollen een belangrijke bijdrage aan het team leveren. Het is belangrijk dat je aanvoelt dat alle rollen kwaliteiten hebben die nodig zijn om een project goed af te maken. Er is daadkracht nodig, creatieve ideeën, logisch denken, organisatietalent, gezelligheid, nieuwsgierigheid, contacten buiten het team, en zorgvuldigheid. Er is geen hiërarchie in rollen.

Soort zoekt soort
Mensen hebben echter de neiging om zich het meest vertrouwd te voelen bij mensen die ongeveer hetzelfde zijn. Je bent gewend aan je eigen rollen en vaak vind je het gedrag dat daarbij hoort ook het nuttigst. Daardoor kun je je ergeren aan mensen met heel andere rollen.
Je ziet vaak teams van allemaal Bedrijfsmannen; soort zoekt soort. Daar komt zeker resultaat uit, maar het is zelden origineel. Je hebt dus verschillen nodig, en het is goed om die diversiteit in je team te benutten.

Je hebt meer dan één rol
Ieder mens heeft twee of drie rollen die hij van nature oppakt. Dan is er vaak nog een vierde of vijfde rol die je ook wel kunt nemen, maar dat kost je al veel meer energie. Daar moet je echt bij nadenken. De andere rollen kun je eigenlijk niet goed doen. Als je een echte Brononderzoeker bent en niets van de Zorgdrager in je hebt, dan moeten je teamleden niet aan jou vragen om de eindredactie van het verslag te doen, want je vindt het saai en kijkt over alle foutjes heen. Ze kunnen je beter vragen om die expert te bellen die jullie om advies willen vragen. En als het gesprek dan echt ingewikkeld wordt, geef je de telefoon aan de Specialist.

Je rollen beïnvloeden elkaar
Als je de rolbeschrijvingen leest, klinken ze een beetje als karikaturen. De Vormer is een dwingeland. De Brononderzoeker kan geen vijf minuten stil zitten. De Specialist is een nerd. Iemand valt nooit helemaal samen met die rol. De andere rollen halen de scherpe kantjes er af. De Vormer kan ook Groepswerker en Bedrijfsman zijn.

Met 4 of 5 mensen toch een compleet team
Een team bestaat nooit uit 9 mensen die allemaal een andere rol hebben. Het ideale team bestaat uit vier tot zes mensen. Bij de samenstelling is er waarschijnlijk helemaal geen rekening gehouden met jullie teamrollen. Het is toeval of jullie zijn alleen op deskundigheid geselecteerd. Hoe kun je dan een divers team zijn?
De kans is groot dat wèl bijna alle teamrollen vertegenwoordigd zijn als je ook naar de tweede en derde rol kijkt. Het mooie is dat ieder nu kan kiezen vanuit welke rol hij zijn bijdrage gaat leveren zodat de teamleden elkaar optimaal aanvullen. 

Teamrollen gebruiken om echt goed samen te werken
Weet je het eenmaal, dan is het de gezamenlijke verantwoordelijkheid van het team om:
Elkaars rollen te respecteren, de kwaliteiten die daarbij horen te waarderen en ieder zoveel mogelijk op de manier te laten werken die hem het beste past. Houd daar ook rekening mee met plannen
De taken in een project zo te verdelen dat ieder doet waar hij goed in is
Bij rollen die dubbel vertegenwoordigd zijn, af te spreken wie wanneer zijn voorkeursrol neemt, zodat je niet concurreert
Samen rollen op te vangen die je mist in het team
Dus, ken jezelf en die anderen met wie je de klus klaart